Bolalar uchun ijod – ertaklar, she’rlar, topishmoq, tezaytish va maqollar
Bolalar uchun ijod bu bolaning aqliy qobiliyatini oshirib uning siyrak va abjir bo’lishiga yetaklaydi. Zamonaviy maktab ta’limining asosiy muammolaridan biri bu ijodkorlik, ijodkorlikni rivojlantirish uchun maxsus sinflarning etishmasligi. Maktablarda o’qitish tayyor qoidalar va sxemalar asosida olib boriladi, aksariyat bolalar uchun mos bo’lgan obrazli-amaliy til emas, og’zaki-ramziy til ustunlik qiladi. Shu sababli, qo’shimcha ta’lim maktablari bolalar ijodkorlik bilan erkin shug’ullanishlari mumkin bo’lgan joyga aylanadi: san’at, musiqa, teatr.
Ushbu qo’shimcha darslar bolaning umumiy bandligini oshirsa-da, ular oddiy maktabdagi baholarga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Ko’plab tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, ijodkorlikni rivojlantirish umumiy ta’lim fanlari bo’yicha o’quv natijalariga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Bolalar uchun ijod, ertaklar, she’rlar, topishmoq, tezaytish va maqollar albatta yosh bolajonlarning ma’naviy yetukligini o’stiribgina qolmay, uning aql salohiyatini ham charxlaydi.
Bolalar ijodkorligining o’ziga xos xususiyati bor. Bu bolalar bilan mashg’ulotlarda asosiy e’tibor faoliyat natijalariga emas, balki jarayonga berilishidan iborat. Ya’ni, bolaning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda, ijodiy harakatning o’zi, o’zgarish jarayoni, yangi narsalarni yaratish muhim ahamiyatga ega. Va bu asl va o’ziga xos bo’lgan haqiqiy badiiy asarni yaratadimi, degan savol birinchi o’rinda emas.
Albatta, bolalarning o’zlari uchun natija muhimroq bo’lib, ular o’z ishlarini o’qituvchi tomonidan nishonlanganda, jamoat joylarida namoyish etilganda, professional rassomlar singari ramkada, tanlovlarga yuborilganda va hokazolarda katta ko’tarilishni his qiladilar.
Bolalar ijodkorligi – bu yangi narsalarni yaratadigan faoliyat. Bu o’yin bilan chambarchas bog’liq bo’lib, ijodkorlik va o’yin o’rtasidagi chegara maqsadni belgilashda yotadi – ijodda yangini izlash va anglash odatda maqsad sifatida belgilanadi, o’yinda maqsad yo’q.
Topishmoqlar – Bolalar uchun ijod
Kechqurun tomga g‘o’za yoysam,
Ertalabgacha bitta ham qolmabdi.
(Yulduzlar)
Aqlli temir olam kezar.
(Yer suniy yo‘ldoshi)
Shoxi bor, ho‘kiz emas,
Egari bor, ot emas,
Xohlagan manzilingga
Yetkazadi, minsang bas.
(Raketa)
Po‘lat qushim uchdi-ketdi.
Bir zum o‘tmay Oyga yetdi.
(Raketa)
Ertaklar – Bolalar uchun ijod
Ovchi va qushlar – bollalar uchun o’zbek halq ertagi
Bir ovchi daraning chekkasiga to‘rdan tuzoq qo‘yibdi. To‘r tagidagi don-dunlarga aldangan bir to‘da qushlar tuzoqqa ilinib qolibdi.
Ovchi to‘r tuzoqlaridan xabar olgani kelsa, unga ilingan qushlar gurr etib, to‘rni ham ko‘tarib, uchib ketishibdi. Qushlarning bir tan, bir jon bo‘lib, ustiga-ustak, to‘r tuzoqni ham ko‘tarib uchishlariga lol qolgan ovchi orqalaridan quva boshlabdi.
Yo‘lda bir odamga duch kelibdi. Ovchidan nega buncha hovliqib chopayotganini so‘rabdi. Ovchi esa, osmonda uchib borayotgan qushlarni ko‘rsatib, ularni tutmoqchi ekanini aytibdi. Haligi odam kulibdi: